گزارش مبل زیبا؛
آموزش كودكان با نیازهای ویژه در ایام كرونا به والدین سپرده شد
در ایام کرونا آموزش و پرورش کودکان با نیازهای ویژه بیشتر بر دوش والدین بود که بیشترین فرسودگی را برای این والدین به همراه داشت.
خبرگزاری مهر-گروه جامعه- بیش از یکسال شده که دانش آموزان از خانه، پای آموزش مجازی نشسته اند. یکسال است که والدین - هر دو یا یکی از آنها یا حداقل خواهر و برادری بزرگتر- مسئول پیگیری آموزش دانش آموزان هستند. یکسال است که چالش های میان والدین و دانش آموزان بیشتر شده و معلم ها از پشت پلتفرمی که در آن آموزش ها را ارائه می کنند دسترسی به دانش آموزان ندارند. لطمه این مساله -فارغ از اینکه چاره ای هم جز این راه نبوده- برای دانش آموزان، معلمان و والدین در وضعیت عادی هم قابل واکاوی است اما روی سخن مرور یک سال با آموزش مجازی در ایام کرونائی در این مجال دانش آموزان استثنایی است. بهمن ماه ۹۸ بود که هنوز کرونا در کشور اعلام حضور نکرده بود که سید جواد حسینی در افتتاح پایگاه آموزش مجازی دانش آموزان گروه جسمی حرکتی در هنرستان توان خواهان شهید کاوه به تفاهم نامه امضا شده بین وزارت آموزش و پرورش و وزارت فناوری اطلاعات اشاره نمود و اظهار داشت: ۱۲۳ هزار کلاس هوشمند در سطح کشور داریم و ۷۸ هزار مدرسه نیز به شبکه ملی اطلاعات وصل هستند. در تفاهم نامه منعقد شده تمامی مدارس روستایی، شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر و مناطق حاشیه ای به شبکه ملی اطلاعات وصل خواهند شد. وی اشاره کرد: انسان ها با بهره گیری از فضای مجازی برای نخستین بار توانستند شکاف عمیق توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی را جبران کنند. هنوز به صورت کامل از ظرفیت فناوری اطلاعات و فضای مجازی در آموزش و پرورش استفاده نکرده ایم و باید از ظرفیت ویژه فضای مجازی و ارتباطات برخط در آموزش استفاده بهینه شود. عمیق شدن شکاف های آموزشی و تربیتی برای دانش آموزان استثنایی شاید آن روزها رئیس سازمان مدارس استثنایی کشور نمی دانست خیلی زود به حل معضل گسترش امکان دسترسی به فضای مجازی نیاز پیدا می نماییم تا این شکاف عمیق پر شود و خیلی زود همه آموزش ها برخط می شود. هر کدام از ۷ طیفی که مدارس استثنایی پوشش می دهند در زمان دوری از مدرسه راه و روش آموزش خاص خودرا ی طلبیدند. بیش از ۱۵۳ هزار دانش آموزی که حالا هم از مدرسه دور می شدند و شاید مداوم بودن این دانش آموزان با والدینی که تعدادی از آنها آشنایی چندانی هم با تربیت و تعلیم آنها نداشتند در این میان داستان والدینی که کودکی استثنایی در خانه داشتند اما فرق داشت. هر کدام از ۷ طیفی که مدارس استثنایی پوشش می دهند در زمان دوری از مدرسه راه و روش آموزش خاص خودرا ی طلبیدند. بیش از ۱۵۳ هزار دانش آموزی که حالا هم از مدرسه دور می شدند و شاید مداوم بودن این دانش آموزان با والدینی که تعدادی از آنها آشنایی چندانی هم با تربیت و تعلیم آنها نداشتند. آموزش و پرورش استثنایی ۷ طیف دانش آموز را پوشش می دهد و بیش از ۱۵۳ هزار دانش آموز را تحت پوشش دارد. ۲ هزار و ۶۶۰ نفر، دانش آموزان دارای اختلالات هیجانی رفتاری ۱۳۴ نفر، دانش آموزان دارای مشکلات بینایی ۶ هزار و ۷۲۰ نفر، دانش آموزان دارای مشکلات شنوایی ۱۵ هزار و ۴۲۲ نفر، معلولین جسمی حرکتی ۸ هزار و ۳۸۶ نفر، دانش آموزان کم توان ذهنی ۵۹ هزار و ۸۶۱ نفر و دانش آموزان چند معلولیتی ۷ هزار و ۹۶۶ نفر هستند و تعداد دانش آموزان تحت پوشش مرکز توانبخشی و مشکلات یادگیری نیز بیش از ۵۰ هزار دانش آموز بودند. دانش آموزان دیرآموز و دانش آموزان در طرح تلفیقی چه شدند؟ در این شرایط همزمان با بسته شدن مدارس، مدارس استثنایی هم بسته شد چونکه رعایت پروتکل ها توسط این گروه از بچه ها دشوارتر بود و از طرف دیگر خیلی از آنها جزئی از گروه پر خطر محسوب می شوند. حالا قرار بود چه اتفاقی بیفتد؟ آموزش و توانبخشی و بحث های تربیتی چگونه قرار بود برای این گروه پیش برود؟ از طرف دیگر چالش بزرگ تری این میان وجود داشت: دانش آموزان دیرآموز! دانش آموزانی که معمولاً ۵ تا ۷ درصد دانش آموزان را در بر می گیرد و مسئولیت آنها را نه مدارس عادی می پذیرند و نه مدارس استثنایی. دانش آموزانی با هوش بهر حدود ۸۵ که در یادگیری ضعیف هستند اما در ۷ طیف دانش آموزان استثنایی قرار نمی گیرند اما بیشترین چالش آموزش مجازی در مدارس را والدین این بچه ها با آنها داشتند. از طرف دیگر طرح تلفیق نیز که به سمت پذیرا کردن دانش آموزان استثنایی در مدارس عادی سرعت گرفته بود ناگهان به کرونا و آموزش مجازی که رسید چالش دیگری شد. در طرح فراگیر معلم باید وقت بیشتری برای دانش آموزان استثنایی بگذارد. باید مشاورانی در کنار معلمان باشند برای کمک بیشتر به آموزش آنها و در فضای مجازی طراحی روشی جدا برای تعداد محدودی دانش آموز که در یک مدرسه عادی پذیرفته شده بودند سخت بود و باز همه چالش ها با والدین ماند. درباره این دو گروه مسئولان آموزش و پرورش کمترین اشاره را داشتند و این در حالیست که در وضعیت عادی هم آموزش این دو گروه پر چالش و بی برنامه بود. از طرف دیگر چالش بزرگ تری این میان وجود داشت: دانش آموزان دیرآموز! دانش آموزانی که معمولاً ۵ تا ۷ درصد دانش آموزان را در بر می گیرد و مسئولیت آنها را نه مدارس عادی می پذیرند و نه مدارس استثنایی. دانش آموزانی با هوش بهر حدود ۸۵ که در یادگیری ضعیف هستند اما در ۷ طیف دانش آموزان استثنایی قرار نمی گیرند اما بیشترین چالش آموزش مجازی در مدارس را والدین این بچه ها با آنها داشتند آموزش های مکمل و استفاده از بستر فضای مجازی برای آموزش دانش آموزان استثنایی سید جواد حسینی رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی در اوایل اسفند اعلام نمود: آموزش های مکمل و استفاده از بستر رسانه ها، فضای مجازی و حضور مدیران و معلمان در مدرسه و در روزهای تعطیلی مدارس راهکار جبران تعطیلی مدارس و رسیدگی به امر آموزش دانش آموزان است. صدا و سیما در دسترس ترین رسانه است و از بستر شبکه آموزش صدا و سیما نیز می توان در آموزش دانش آموزان خصوصاً دانش آموزان با نیازهای ویژه استفاده نمود. همین طور این مساله را بیان کرد که ایجاد پایگاه مجازی آموزش با اجرای طرح های آموزش در منزل، بیمارستان و مؤسسات دانش آموزان جسمی حرکتی و آموزش برنامه مکمل مجازی به دانش آموزان با نیازهای ویژه در دست اقدام است. ۱۱ اسفند رئیس سازمان آموزش و پرورش استثنایی دستورالعمل آموزشی و توانبخشی دانش آموزان با نیازهای ویژه در وضعیت تعطیلی مدارس به سبب شیوع ویروس کرونا و با رویکرد استفاده از ظرفیت فضای مجازی را ابلاغ نمود. در بخش هایی از این ابلاغ بر ایجاد فرصت های برابر آموزشی، پرورشی و توانبخشی مبتنی بر عدالت محوری، جلوگیری از وقفه در ارائه خدمات آموزشی، پرورشی، توان بخشی و مشاوره به دانش آموزان با نیازهای ویژه، بهره مندی از ظرفیت های فضای مجازی در وضعیت خاص، جلب مشارکت بیشتر اولیای دانش آموزان بوسیله بستر آموزش الکترونیکی تاکید شد و اعلام گردید در روزهای تعطیلی مدارس تحت هیچ شرایطی دانش آموزان مجبور به حضور در مدرسه نگردند. همین طور اطلاع رسانی به والدین کودکان و دانش آموزان با نیازهای ویژه دارای هوش بهر عادی (مشکلات ویژه یادگیری، لطمه دیده شنوایی، لطمه دیده بینایی، چند معلولیتی و اختلال طیف اتیسم در آموزش-های خاص و تلفیقی) در خصوص لزوم استفاده از برنامه های شبکه آموزش صدا و سیما در تمامی دوره های تحصیلی و بهره گیری از درس افزار و لوح های فشرده ارسال شده از طرف سازمان (مانند مجموعه آموزشی مداد و…) و ارائه آن به والدین دانش آموزان، تشکیل گروه های مجازی شبکه های پیام رسان داخلی بمنظور ارسال فایل های صوتی و تصویری از خدمات آموزشی، توانبخشی و مشاوره در مدارس توسط همکاران بعد از تایید مدیر مدرسه، پیش بینی برنامه ها و کارهای آموزشی از طرف مدرسه در دوره ابتدایی با تاکید بر دروس فارسی، ریاضی و علوم متناسب با نیازهای دانش آموزان در گروه های مجازی جزو موارد ابلاغ بود که اعلام شده بود تاکید بر درس زبان آموزی برای دانش آموزان لطمه دیده شنوایی با محوریت پیش بینی کارهای والد محور، انتقال مفاهیم آموزشی بوسیله شبکه آموزش با زبان اشاره و یا زبان درکی برای دانش آموزان لطمه دیده شنوایی توسط والدین، استمرار طرح آزمایشی آموزش در منزل برای دانش آموزان با معلولیت جسمی –حرکتی در استان-های مجری، خواهد بود و مشخص بود متخصصان در این سازمان بیش از هر چیز در این دوری از مدرسه روی والدین حساب کرده بودند. بیشتر موارد هم در قالب تهیه بسته های آموزشی و فایل های صوتی و تصویری قرار بود آموزش داده شود. آموزش های فرد به فرد و فداکاری برخی معلمان اواخر اسفند بود که حسینی در گفتگویی دیگر اعلام نمود: ۱۱۷ هزار و ۵۸۳ دانش آموز از خدمات آموزشی مجازی، راه دور، منزل محور و فرد به فرد بهره مند شده اند. ۷۳ هزار و ۵۶۶ دانش آموز با نیاز ویژه و در ۷ طیف و ۴۴ هزار و ۱۷ دانش آموز طرح تلفیقی فراگیر در روزهای تعطیلی مدارس از این نوع آموزش ها بهره برده اند. شبکه ای از نیروی انسانی به وجود آمده است و وظیفه این شبکه پیگیری امر آموزش دانش آموزان با نیازهای ویژه در مدارس و رسیدن به اهداف کامل مدرسه مجازی است. سامانه رصد و پایش کارهای آموزشی، پرورشی، توان بخشی، بهداشتی و مشاوره ای در آموزش و پرورش استثنایی به راه افتاده است. این سامانه برخط با هدف نظارت بر فعالیت مدارس استثنایی به راه افتاده است و بوسیله این سامانه هر روزه تمامی کارهای مدارس استثنایی کشور رصد می شود. اما همه اینها کارساز بود؟ پس از سال ۹۸ وقتی مشخص شد که عملاً بازگشایی مدارس در سال تحصیلی ۹۸-۹۹ اتفاق نخواهد افتاد افتان و خیزان همین مسیر رفته شد و کتاب های ویژه ای برای والدین دارای فرزند اوتیسم رونمایی گردید، همزمان با هر چالش در آموزش و پرورش مشکلات بچه های استثنایی بیشتر خودرا نشان می داد. زمان امتحانات نهایی که در خرداد ۹۹ بود یک هزار و ۹۰ دانش آموز پایه دوازدهم با لطمه بینایی، شنوایی و جسمی حرکتی باید در این امتحانات حاضر می شدند و هم به منشی برای امتحانات نیاز داشتند و هم رعایت پروتکل ها به شکلی سخت گیرانه تر. به سال تحصیلی ۹۹-۱۴۰۰ که رسیدیم هنوز آموزش و پرورش و بحث های مشاوره و توان بخشی کودکان استثنایی با همه ابعادش از طرف مسئولان اعلام نشده بود. چالش ها و چاره ای مشخص برای برون رفت از آن نبود و مانند آموزش عادی همه چیز به فضای مجازی سپرده شده بود. البته معلمان فداکار در مدارس استثنایی کم نبودند که در این ایام اهتمام کردند با این بچه ها ارتباط خودرا قطع نکنند و خارج از وظایف کار کنند و حتی آموزش های فرد به فرد را پیش گرفتند اما بیشترین فرسودگی در بین والدین را باید به حساب والدین این کودکان نوشت. تکلیف طرح سنجش هم بطور مشخص در این سال کرونائی اعلام نشد. اینکه ممکنست چه فضاهای خالی در این میان وجود داشته باشد که مسئولان در پسا کرونا آنرا پیگیری کنند. طرح سنجش نوآموزان بدو ورود به مدرسه چالش تابستانی سازمان آموزش و پرورش استثنایی از نیمه دوم تیرماه درگیر طرح سنجش نوآموزان بدو ورود به مدرسه شد. در سال ۹۸ که کرونائی نبود این طرح در ۲ هزار پایگاه دانش آموزان را غربالگری کرد و سطح سلامت و عملکرد تحصیلی آنها را مشخص کرده بود تا بر آن اساس، هم وضعیت تحصیلی دانش آموزان بعنوان دانش آموز عادی و استثنایی مشخص شود و هم وضعیت سلامت ایشان برای مداخلات بهنگام معین شود. این طرح از سال ۱۳۷۲ با پوشش ۱.۵ درصدی دانش آموزان بدو ورود به تحصیل آغاز شد. پوشش طرح در دانش آموزان به نزدیک ۹۸ درصد رسید و در سال ۱۳۹۸، بیش از یک میلیون و ۴۵۰ هزار نوآموز بدو ورود و پیش دبستانی در این طرح غربالگری شدند. حالا کرونا بود. نگرانی خانواده ها از بردن بچه ها به مراکز غربالگری. وجود داشت. با آنکه اعلام گردید در حالت عادی روزانه بین ۴۰ تا ۴۵ دانش آموز در این مراکز غربالگری می شدند و حالا به ۲۰ نفر در روز کاهش پیدا کرده و از طرف دیگر زمان تخصیص یافته به هر دانش آموز نیز افزایش یافته و پایگاه ها نیز اما اخبار گزارش شده در همان روزها حاکی از ازدحام والدین و بچه ها در مراکز بود و حتی این بیم می رفت که به سبب رعایت فاصله اجتماعی و عدم نزدیکی متخصص و بچه مشکلات به خوبی شناسایی و اعلام نشود. این مساله نیز بدون اعلام گزارشی واضح از روند و چالش هایش مانند دیگر موارد در آموزش و پرورش پیش رفت. در نهایت کلاس اولی ها با گذشتن از این غربالگری به مدارس رفتند و برخی به مدارس استثنایی معرفی گشتند. نبود زیرساخت های مناسب سال تحصیلی را تماماً به تعطیلات برد باز هم با بیان بازگشایی مدارس در سال تحصیلی جدید و تاکید بر آموزش حضوری در مدارس استثنایی هم همین تاکیدات تکرار شد اما خیلی زود بار دیگر همه چیز تعطیل شد و به فضای مجازی سپرده شد تا نشان بدهد عمیقاً مسئولان نیز معتقد هستند در وضعیت کرونا جز پافشاری بر بازگشایی راه دیگری برای اطمینان از اثربخش بودن آموزش ها نمی بینند و آموزش مجازی باوجود همه راه هایی که طی یک سال قبل رفت، ارزش اطمینان بخشی ندارد چون حتی برای این آموزش ها نیز استانداردهایی از شروع تعریف و روی آن سرمایه گذاری نشد. نبود زیرساخت های مناسب در مدارس و نبود آموزش های لازم رعایت پروتکل موجب شد ایران بر خلاف تعدادی از کشورها که در این فاصله گاهی مدارسشان باز بود، درب هایش بطور کامل بسته باشد و در این میان متخصصان سازمان آموزش و پرورش استثنایی خوب می دانند که والدین بچه های استثنایی برای پی گرفتن آموزش های فرزندانشان چه ممکنست کشیده باشند و خبرها حاکی از این است که خیلی از این دانش آموزان پس از بازگشایی مدارس باید پایه های تحصیلی خودرا تکرار کنند. اینها همان مواردی است که مسئولان درباره آن چیزی نمی گویند. متخصصان سازمان آموزش و پرورش استثنایی خوب می دانند که والدین بچه های استثنایی برای پی گرفتن آموزش های فرزندانشان چه ممکنست کشیده باشند و خبرها حاکی از این است که خیلی از این دانش آموزان پس از بازگشایی مدارس باید پایه های تحصیلی خودرا تکرار کنند. اینها همان مواردی است که مسئولان درباره آن چیزی نمی گویند فعالیت های بسیاری که برای دانش آموزان استثنایی اثرگذاری کمتری داشت دی ماه بود که سید جواد حسینی، رئیس سازمان آموزش وپرورش استثنایی درباب خدمات ویژه ارائه شده به دانش آموزان استثنایی در شبکه شاد اظهار داشت: در جهت مناسب سازی فضای شاد و آموزش های تلویزیونی متناسب برای دانش آموزان با نیازهای ویژه، شورای راهبری کیفیت و نظارت دانش آموزان استثنایی را ایجاد کردیم و برمبنای برنامه ریزی ها و تصمیمات اتخاذشده در این شورا پایگاه ویژه دانش آموزان استثنایی را در کانال شاد تشکیل دادیم که هم اکنون ۸۵۰ کانال با ۵ هزار سرفصل و صدها محتوا در این پایگاه ها بارگذاری شده است. حسینی اضافه کرد: تا حالا ۳۰۰ محتوا متناسب با دانش آموزان با نیازهای ویژه در رشته های مختلف بوسیله استانها در شبکه شاد بارگذاری شده است. رئیس سازمان آموزش وپرورش استثنایی با اشاره به اینکه نرم افزار گویا برای دانش آموزان با نیازهای ویژه در فاز سوم شاد به راه افتاده است، اظهار داشت: توانمندسازی معلمان استثنایی در آموزش های مجازی بسیار حائز اهمیت می باشد و تا حالا موفق به ارائه آموزش های لازم در برخورد با کودکان با نیازهای ویژه برای بیش از ۲۵ هزار و ۳۰۰ معلم و تشکیل ۸ هزار جلسه آموزشی برای اولیا دانش آموزان استثنایی در کشور شده ایم. وی اظهار داشت: هم اکنون ۷۲ درصد از دانش آموزان با نیازهای ویژه، ۱۰۰ درصد معلمان و ۱۰۰ درصد مراکز یادگیری در شاد حضور دارند. حالا در حالی وارد سال ۱۴۰۰ می شویم که هنوز هم دورنمای کرونا معلوم نیست. هنوز هم راه بسته بودن مدارس برای اطمینان قسمتی از سلامت جامعه اطمینان بخش ترین راه است و هنوز هم باوجود رشد معلمان، عادت دانش آموزان و داشتن شبکه دانش آموزی اما در بستر فضای مجازی ساز و کارهای رصد و پیگیری و ارتقا و رفتن به سمت استاندارد کردن این مدل آموزش ها در دستور کار جدی نیست. در این میان باوجود تلاش کادر متخصص سازمان آموزش و پرورش استثنایی و معلمان و والدین این بچه ها اما باید درب تک تک خانه هایی که فرزندی با نیاز ویژه دارند را زد و پرسید که چه روزهایی را سپری کردید تا بتوان تصویری واقعی از این یکسال آموزش کرونائی داشت.
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب