گزارشی از یك پژوهش؛
پنج عامل اساسی در ناایمنی معدنچی ها و بقیه کارگران
به گزارش مبل زیبا، حادثه تلخ معدن طبس که واپسین روز تابستان سال جاری رخ داد، بار دیگر مسئله ایمنی کار و حفاظت از نیروی انسانی را به موضوعی برجسته در افکار عمومی بدل کرد. چه عواملی باعث ارتقای ایمنی در مشاغلی چون کار در معدن می شود و کارفرما و کارگر چه سهمی در رویدادهای ناگوار محیط کار دارند؟
بر اساس آمار اعلانی در رابطه با تعداد قربانیان و صدمه دیدگان حوادث کار نمی توان به درستی تشخیص داد که این آمار طی سالهای اخیر افزایشی بوده یا کاهشی. اردیبهشت ماه سال جاری بود که رئیس گروه بررسی صحنه جرم سازمان پزشکی قانونی کشور از جان باختن ۲هزار و ۱۱۵ کارگر و مصدوم شدن ۲۷ هزار کارگر به سبب حوادث ناشی از کار در سال ۱۴۰۲ اطلاع داد.
بر اساس پژوهش های انجام شده، رعایت نشدن استانداردهای ایمنی، تجهیزات معیوب، نحوه انبار کردن نادرست، محیط کاری نامناسب، اشتباهات کارگران و... از عوامل اصلی بروز حوادث است
در همین ارتباط و حدودا هم زمان، معاون روابط کار وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی آمار دیگری از حوادث ناشی از کار در کشور عرضه کرده و گفته است: در سال ۱۴۰۰ تعداد ۷۱۲ فوتی بر اثر حوادث ناشی از کار داشتیم که این رقم در سال ۱۴۰۲ به ۶۸۰ نفر رسید. باتوجه به تلاش وزارت کار برای صیانت از نیروی کار، حوادث ناشی از کار در دو سال قبل نسبت به زمان مشابه قبل به میزان ۹.۷ کم شده است.
وی اعلام نموده روزانه ۲میلیون و ۸۰۰نفر در جهان بر اثر حوادث ناشی از کار فوت می کنند که ۴۰۰ هزار نفر بر اثر حوادث ناشی از کار و ۲میلیون ۴۰۰هزار نفر بر اثر بیماریهای شغلی از بین می روند.
بر اساس پژوهش های انجام شده دراین زمینه، رعایت نشدن استانداردهای ایمنی، تجهیزات معیوب، نحوه انبار کردن نادرست، محیط کاری نامناسب، اشتباهات کارگران و... از عوامل اصلی بروز حوادث است.
در گذشته علت وقوع حوادث اعمال و رفتار ناایمن گزارش می شد اما آن چه امروزه حائز اهمیت می باشد دستیابی به عللی است که خود سبب بروز رفتار ناایمن می شود.
برای دستیابی به دلایل اصلی و ریشه یابی حوادث، یکی از مراحل اساسی و مهم، کسب اطلاعاتی دقیق و استفاده از مدلهای مناسب می باشد با به کارگیری آنها، احتمال وقوع حوادث مشابه در آینده کم شود.
به کمک بررسی حوادث میتوان مشخص کرد که این رخدادها چرا و چگونه به وقوع پیوسته اند. با بهره گیری از اطلاعات جمع آوری شده در بررسی حوادث، میتوان از بروز اتفاقات مشابه یا رخدادهای خطرناک تر پیش گیری کرد.
«امید هادی» و همکاران با بررسی رویدادهای کاری سال ۱۳۹۹ در کشور، عوامل موثر در بروز این حوادث را شناسایی و نتایج پژوهش خویش را در بهار ۱۴۰۲ در نشریه «مطالعات مدیریت و کار آفرینی» منتشر نمودند که شرحی از آنرا می خوانیم. این مطالعه ظرف یک بررسی مقطعی، اطلاعات به دست آمده از سوانح در سال ۱۳۹۹ را مورد بررسی قرار داده است.
خسارت های مادی و غیرمادی حوادث کاری
نیروی انسانی یکی از مهم ترین عوامل در حوزه کار، کارهای اقتصادی و تولیدی است که شاخصهای تأثیرگذار بر آن همواره باید مورد بررسی و مدیریت قرار گیرند. اثرات رویدادها و صدمه های کاری نه تنها از نظر اقتصادی بعنوان مخارج مالی، خسارات یا از دست دادن منابع قابل بررسی است، بلکه اثرات نامطلوبی هم به دنبال دارند که بیان آنها از نظر مقیاس پولی دشوار است.
برخی از حوادث، باعث بروز خسارات و صدمه های انسانی، اجتماعی و صنعتی جدی می شوند که این امر از راه کاهش راندمان کاری، تاثیر مفهوم داری بر بهره وری و تولید خواهد داشت. نکته مهم تر، اثرات منفی اجتماعی و به تبع آن اثرات روانی ناشی از آن بر روی نیروی کار است.
کاهش صدمه ها و حوادث شغلی، افزایش کارآمدی کارکنان و رشد و رونق اقتصادی و اجتماعی را به دنبال خواهد آورد. نخستین گام برای پیش گیری از حوادث کاری، بررسی دلایل وقوع آن و بررسی عملکرد سازمان ها و نهادهای مرتبط در این حوزه می باشد.
میزان بروز حوادث شغلی منجر به فوت در کشورها و مناطق مختلف جهان بر مبنای نوع کارهای اقتصادی متفاوت می باشد بطوریکه یافته های سازمان جهانی کار ILO نشان میدهد در هر ۱۵ ثانیه، ۱۵۳ کارگر در سرتاسر دنیا گرفتار حادثه شغلی شده و یک کارگر هم بر اثر حوادث و بیماریهای ناشی از کار جان خویش را از دست می دهد.
بر مبنای یک بررسی، بی احتیاطی دلیل ۶۰ درصد حوادث کار بوده که باید آموزش و هشدارهای لازم در این خصوص به کارگران و کارکنان داده شود و خطاهای انسانی مورد بازبینی و تقلیل قرار گیرند
توجه به رعایت اصول ایمنی و جلوگیری از حوادث و بیماریهای ناشی از کار در کارگاه ها باید از اولویت بالایی در همه جوامع صنعتی بخصوص در کشور رو به توسعه ما برخوردار باشد، ازاین رو حفظ و صیانت از نیروی انسانی و منابع مادی کشور و تأمین سلامت کارگران و کارآفرینان و کارفرمایان چه به لحاظ توجه به سرمایه انسانی و چه به لحاظ جلوگیری از اتلاف منابع مادی از اهمیت فوق العاده ای برخوردارست. در ایران هم فصل چهارم از قانون کار به مقوله حفاظت فنی و بهداشت کار اختصاص داده شده است.
مهم ترین عوامل دخیل در حوادث کاری
طی سالیان متمادی مدلها و نظریات مختلفی در مورد حوادث و رویداد عرضه شده است که هر کدام مبین دیدگاه ها و بینش های مختلف و گوناگونی در زمینه دلایل و عوامل حوادث و عملکردهای پیشگیری کننده از آن است. نظریات و مدلهای عرضه شده در زمینه حادثه و رویداد، صرفاً یک راهنمای کلی برای فهم بهتر عوامل مؤثر در بروز حوادثند. با مطالعه این مدلها و نظریه ها میتوان با یک نگاه علمی و درست در امتداد پیش گیری از بروز و وقوع حوادث و کاهش اثرات و نتایج ناشی از آن گام برداشت.
نتایج این پژوهش با بررسی حوادث کاری سال ۱۳۹۹ نشان داد که در وهله نخست، جنسیت عامل مهمی در وقوع حوادث بوده است، به نحوی که ۹۶، ۴ % از حوادث رخ داده در سال ۹۹ در رابطه با مردان بوده است.
دوم، در بین دلایل مؤثر در بروز و زمینه سازی حوادث، بی احتیاطی با ۶۰% مهم ترین فاکتور بوده که بایستی آموزش و هشدارهای لازم در این خصوص به کارگران و کارکنان داده شده و خطاهای انسانی مورد بازبینی و تقلیل قرار گیرند.
سوم، بیشترین رویدادها در شیفت کاری روز ۶۷، ۴ % رخ داده اند که می تواند به این دلیل باشد که تعداد بیشتری در این زمان مشغول بکار هستند، ازاین رو نظارت مستمر و جامع تر بر نحوه کار کارکنان ضروریست تا مخاطرات کنترل شوند.
چهارم، فقدان اطلاعات بعنوان چهارمین عامل مشهود و مؤثر در صدمه های ناشی از کار بوده است. این مهم احتیاج به آموزش مؤثر شغلی را نمایان می کند.
پنجم، پس از بی احتیاطی، وسایل بی حفاظ و وسایل معیوب به ترتیب بیشترین فراوانی را داشته اند، ازاین رو باید تجهیزات و محیط کار ایمن سازی شده و کارفرما و مدیران صنایع نسبت به بازنگری و جایگزینی اقلام فرسوده اقدام نمایند.
چه باید کرد؟
واپایی شمار حوادث هر کارخانه، به رفتار کارکنان، عملکرد تجهیزات، ابزار و هم محیط کار وابسته است. راه های پیشگیری شامل شناخت عوامل مخاطره آمیز و جلوگیری از رخداد آن است.
الف) با درک دلایل حوادث، میتوان از بروز رخدادهای مشابه پیشگیری کرد. در این راستا، شناسایی خطرات محیط کار از اهمیت بسیاری برخوردارست. یک بازوی توانمند گزارش های مستند در ارتباط با حوادث یا صدمات در ارتباط با آن است که با بررسی های مناسب و همینطور شناسایی خطرات بالقوه میتوان صدمه های ناشی از کار را تقلیل داد.
یافته های سازمان جهانی کار نشان میدهد در هر ۱۵ ثانیه، ۱۵۳ کارگر در سرتاسر دنیا گرفتار حادثه شغلی شده و یک کارگر هم بر اثر حوادث و بیماریهای ناشی از کار جان خویش را از دست می دهد
ب) امروزه حوادث کار یکی از پدیده های مهم در صنایع تولیدی است که سلامت افراد، کارگران و جامعه ذیربط را تحت تاثیر قرار می دهد. حوادث کار از بسیاری جهات می تواند برای طرفین (کارفرما، کارگر، بیمه و... ) بار سنگینی به دنبال داشته باشد. ازاین رو باید نسبت به توسعه و تعمیم ایمنی در محیط های کاری اقدام نمود.
پ) صدمه های ناشی از حوادث کار تنها معطوف به خسارت های مالی نبوده و از نظر روحی، جسمی، اجتماعی و... نتایج منفی به دنبال خواهد داشت.
ت) باید نظارت های مستمر از راه مسؤلان ایمنی و بهداشت بر روند کلیه اقدامات انجام شده و رفتارهای پرخطر در محیط کار، شناسایی و از زنجیره تولید حذف شوند. همینطور با مرور گزارش های اعضای کمیته های بهداشت و ایمنی، محدوده و حوزه خطراتی که افراد در معرض آنها قرار دارند، شناسابی شده و در پیش گیری از وقوع آنها اقدامات لازم صورت پذیرد.
ت) آموزش های مناسب باعث ارتقای سطح بینش و دانش کلیه کارکنان خواهد شد و بر کاهش هزینه های رویداد تاثیر مثبت و به سزایی خواهد داشت.
پی نوشت:
امید هادی و همکاران، «بررسی عوامل موثر در بروز حوادث و رویدادهای کاری سال ۱۳۹۹»، مطالعات مدیریت و کار آفرینی، بهار ۱۴۰۲، شماره ۴۳
منبع: mobleziba.ir
این مطلب را می پسندید؟
(0)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب